Σε συνθήκες καθημερινότητας συνήθως έχουμε την τάση να διακόπτουμε μια ενασχόληση σωματική ή πνευματική μόλις αισθανθούμε κόπωση. Υπάρχουν βέβαια μέρες περισσότερης διάθεσης και επιμονής, που σπρώχνουν λίγο πιο πέρα την αντοχή μας, και άλλες με μια αίσθηση αποκοπής από τις "δικαιωματικές" μας δυνάμεις. Αν όμως προσπαθήσουμε να επιμείνουμε, αγνοώντας τα πρώτα κύματα κούρασης, θα βρεθούμε σε ένα νέο επίπεδο ενεργειακής κατάστασης το οποίο θα έχουμε την αίσθηση ότι μας "κοστίζει" ευχάριστα.
Σε αυτό το επίπεδο μπορούμε να εργαζόμαστε-αθλούμαστε για αρκετό χρόνο, μέχρι που έρχεται ένα σημείο που οι διαμαρτυρίες του οργανισμού μας είναι τόσο έντονες, που μας αναγκάζει να σταματήσουμε. Αν επιμείνουμε ακόμα περισσότερο, κατανικώντας τις νέες προειδοποιήσεις του σώματος μας, θα εισχωρήσουμε ακόμα βαθύτερα, σε ενεργειακές εφεδρείες τόσο μεγάλες που ούτε καν είχαμε φανταστεί ότι διαθέταμε.
Αυτή η "δεύτερη ώθηση" έχει απασχολήσει αρκετούς βιολόγους, και όχι μόνο, κατά το παρελθόν. Οι περισσότεροι άνθρωποι συνήθως μπορούν και ανακαλούν το πρώτο επίπεδο καταφέρνοντας να ανταπεξέλθουν στις απαιτήσεις μιας δύσκολης μέρας, είτε εργασιακά είτε αθλητικά. Βιολογικά αυτό έχει την ανταμοιβή του καθώς οι εκκρίσεις ενδορφινών, μας γεμίζουν με ένα αίσθημα πληρότητας γλυκαίνοντας τη κούραση μας.
Στη περίπτωση των αθλητών, πέρα των κατασκευαστικών προδιαγραφών που διαφοροποιούν λίγο-πολύ τις επιδόσεις τους, σημαντικός είναι και ο ψυχικός-γνωστικός παράγοντας. Τί εννοούμε όμως όταν λέμε, ψυχικός παράγοντας; Υπάρχει βιολογική βάση σε μια τέτοια κατηγορία; Μιλώντας πιο καθαρά, εννοούμε τη δύναμη της θέλησης. Για το πόσο θέλουμε κάτι, και για το πόσο μακριά μπορούμε να φτάσουμε για αυτό. Πως δηλαδή, από μια δεδομένη θέση ενεργειακής ισορροπίας μπορούμε να συντονίσουμε τις βιολογικές μας λειτουργίες για να φτάσουμε, σε απαιτητικότερες ενεργειακά, νέες ισορροπίες. Και στη συνέχεια, αφού αυτές μπορούν να ανακληθούν κάθε φορά με λιγότερη προσπάθεια, να χτίζουμε πάνω σε αυτές νέες και ούτω καθεξής. Η πνευματική εισχώρηση στη προπόνηση, όπως η ικανότητα συγκέντρωσης, ο βαθμός ανοχής στην επιβάρυνση, η ταχύτητα αποφάσεων, το καθαρό μυαλό κτλ, καθιστά τις προσαρμογές πιο "γεμάτες" και περισσότερο "στοχευμένες" (ανάλογα βέβαια το άθλημα). Η ισχυρή θέληση κινητοποιεί τις δεξιότητες και με την επιμονή στη προσπάθεια βρίσκονται οι κατάλληλες συναρμογές που απαιτούν κάθε φορά οι στόχοι.
Από βιολογικής πλευράς, αυτή η επιμονή στη προσπάθεια, αναπτύσσει την τριχοειδή αγγείωση του σώματος μας με αποτέλεσμα να μεγαλώνει το δίκτυο μεταφοράς θρεπτικών στοιχείων και οξυγόνου. Αυτό σημαίνει ότι αυξάνεται η ενεργειακή συνεισφορά τμημάτων του σώματος μας, που πριν ήταν σχεδόν απενεργοποιημένα. Τώρα το δίκτυο είναι πιο πυκνό, και η πρόσβαση μας σε εφεδρείες ακόμα μεγαλύτερη.
Επιπλέον γνωρίζουμε ότι τα εγκεφαλικά μας κύτταρα όταν εκτίθενται σε περιβαλλοντικά ερεθίσματα, μεταβάλουν τη χημική σύσταση κάποιων πρωτεϊνών τους. Αυτό πρακτικά σημαίνει ότι η ποικιλία των πρωτεϊνών που μπορεί να συνθέσει το ανθρώπινο κύτταρο είναι απροσδιόριστη, σπάζοντας έτσι το "ζυγό" του γενετικού προγραμματισμού. Όταν η "έκθεση" και ακόμη περισσότερο η αντοχή σε ενεργοβόρα ερεθίσματα, γίνεται συστηματικά και στοχευμένα, συνειδητά προκαλούμε αποκλίσεις από τον γενετικό σχεδιασμό.
Ωστόσο, αυτή η διαδικασία δεν είναι εύκολη καθώς τις περισσότερες φορές είναι αντίθετη προς τη φυσική μας ροπή. Όπου απαιτείται πειθαρχία και αντοχή στη συντεταγμένη προσπάθεια, η φυσική προδιάθεση δυσκολεύεται. Όταν όμως μια προσπάθεια νιώθουμε ότι μας αποσπά περισσότερο "εαυτό" τείνουμε να την εκτιμούμε περισσότερο, αποδίδοντας της πολλές φορές και μυστικιστικά χαρακτηριστικά. Στην ουσία αυτό που θέλουμε είναι να πιάσει τόπο η θυσία μας. Η βαθειά πίστη στην προστιθέμενη αξία αυτών των θυσιών είναι ελατήριο ικανό να μας κινητοποιήσει. Την παρατήρηση του Νίτσε ότι ...
Η Θέληση, δηλαδή το κατεξοχήν αίσθημα της διοίκησης, είναι κατ' ουσία το αίσθημα ανωτερότητας απέναντι σ' αυτόν που οφείλει να υπακούει. "Εγώ θέλω" σημαίνει "Αυτό οφείλει να υπακούει" τη βρίσκω αρκετά παραγωγική.Πέππας Χάρης
