Η Γοητεία του Ονείρου
Τα όνειρα πάντα γοήτευαν τους ανθρώπους. Κάθε πολιτισμός, από την αυγή της ανθρωπότητας ως σήμερα, αναρωτήθηκε γι΄ αυτές τις παράξενες ψυχικές εμπειρίες που βιώνουμε όταν κλείνουν τα μάτια μας και εισερχόμαστε σε ένα κόσμο όπου το μαγικό και το θαυμαστό συνυπάρχουν με το τρομακτικό και το εφιαλτικό. Στην ονειρική διάσταση μπορεί να πετάξουμε, να συναντήσουμε τον ίδιο μας τον εαυτό στην παιδική του ηλικία, να ξαναδούμε αγαπημένα πρόσωπα που χάθηκαν από την ζωή, να κυνηγηθούμε από τέρατα, να μιλήσουμε με αγίους, να συναντήσουμε αγγέλους, φανταστικά ή πραγματικά ζώα και η αντίληψή μας να τα δέχεται όλα σαν απολύτως φυσιολογικά, που δεν προκαλούν ιδιαίτερη εντύπωση.
Στον ονειρικό κόσμο λοιπόν τα πάντα μπορεί να συμβούν, κάθε πιθανότητα να υλοποιηθεί και κάθε δυνατότητα να πραγματωθεί. Τα όνειρα θα καθρεφτίσουν την σωματική, την συναισθηματική, την διανοητική και την πνευματική μας κατάσταση. Μας ανοίγουν μια πύλη, ένα πέρασμα σε μια διάσταση μέσα στην οποία μπορούμε να ρίξουμε κρυφές ματιές στο μέλλον, να πάρουμε έμπνευση και καθοδήγηση. Σε πολλές περιπτώσεις, βρίσκουμε και την θεραπεία.
Η Θεραπεία της Ψυχής
Τα όνειρα είναι μια νευροφυσιολογική λειτουργία που αποτελεί και ένα βιολογικό παράδοξο.
Γιατί τα έμβρυα περνούν κατά 90 % την περίοδο της κύησης σε ονειρική κατάσταση; Γιατί τον πρώτο χρόνο της ζωής μας περνάμε το 78% του χρόνου μας ονειρευόμενοι; Γιατί όσο μεγαλώνουμε μειώνεται ο χρόνος που περνάμε σε ονειρική δραστηριότητα; Ποιος είναι τελικά ο λόγος που ο άνθρωπος πρέπει να βιώνει αυτές τις παράξενες ψυχικές εμπειρίες κατά την διάρκεια του ύπνου του;
Σ΄ αυτά το ερωτήματα έχουν δοθεί διαφορετικές απαντήσεις από διάφορους πολιτισμούς και ακόμα και σήμερα, που γνωρίζουμε αρκετά σχετικά με την φυσιολογία της ονειρικής δραστηριότητας και την φαινομενολογία των ονείρων, το τι συμβαίνει δηλαδή στον εγκέφαλο και το σώμα μας όταν ονειρευόμαστε, υπάρχουν πολλές απόψεις και διαφορετικές προσεγγίσεις, επιστημονικές και μη.
Πέρα από θρησκευτικές και εσωτερικές παραδόσεις σχετικά με το ονείρεμα, σχεδόν όλα τα ρεύματα ψυχοθεραπευτικών προσεγγίσεων, από την κλασσική ψυχανάλυση του Φρόιντ έως την ψυχοθεραπεία Gestalt του Πέρλς και από την Συναλλακτικής Ανάλυσης του Μπέρν και Χάρις έως την Ψυχοσύνθεση του Ρότζερς και την υπνοθεραπεία του Έρικσον, δέχονται ότι τα όνειρα, εκτός του ότι είναι ένα πολύτιμο διαγνωστικό εργαλείο, ένα παράθυρο που επιτρέπει την θέα σε βαθύτερα στρώματα του ψυχισμού, επιτελούν συγκεκριμένες λειτουργίες στον ανθρώπινο ψυχισμό. Έτσι, ανάμεσα στα άλλα,
- Τα ίδια τα όνειρα είναι μια εξισορροπιστική λειτουργία για τον ανθρώπινο ψυχισμό.
- Επεξεργάζονται – και πολλές φορές λύνουν- καταστάσεις και προβλήματα
- Υποδεικνύουν συναισθηματικά φορτία που υπάρχουν μέσα μας.
- Φέρνουν στην επιφάνεια κρυφούς πόθους, συγκρούσεις και υποβόσκουσες εντάσεις
- Καταδεικνύουν συγκεκριμένες τάσεις και συμπεριφορές
- Μας δίνουν την δυνατότητα να νιώσουμε πλευρές του άγνωστου εαυτού μας
- Μας προετοιμάζουν για το άγνωστο
Ονειρική Θεραπεία: Μια Παλιά Ιστορία
Η πορεία προς την θεραπεία είναι μια πορεία ενθύμησης και επανασύνδεσης προς την εγγενή κατάσταση ισορροπίας του οργανισμού. Σ΄ αυτήν την πορεία τα όνειρα μπορούν να γίνουν όχι μόνο σύμμαχοι και βοηθοί, αλλά και να σηματοδοτήσουν την ίδια την θεραπεία.
Η ονειρική θεραπεία δεν είναι κάτι καινούργιο.
Οι Αρχαίοι Έλληνες πίστευαν ότι κατά τη διάρκεια της Εγκοιμήσεως σε κάποιον ιερό χώρο, ο ασθενής δεχόταν ένα αποκαλυπτικό όνειρο το οποίο του έδειχνε τον τρόπο θεραπείας που έπρεπε να ακολουθήσει. Μπορεί επίσης να συναντούσαν τον ίδιο τον θεό Ασκληπιό στο όνειρό τους. Μπορεί να εμφανιζόταν σαν χέρι, σαν φίδι, σαν σκύλος ή σαν πετεινός. Το ζητούμενο ήταν να έρθουν σε επαφή με το θείο μέσω της εγκοίμησης.
Ο αρχαίος Έλληνας πού ήθελε να προκαλέσει ένα όνειρο πού θα του υπεδείκνυε την θεραπεία, προετοιμαζόταν για αρκετές ημέρες. Πήγαινε σε ένα από τα Ασκληπιεία, πού, κατά την ελληνιστική περίοδο ήταν πάνω από τριακόσια, με φημισμένα αυτά της Επιδαύρου, της Κω, της Περγάμου κ.α. Νήστευε το κρέας, το ψάρι και τα πουλερικά, ενώ απείχε από το σεξ. Τις δύο τελευταίες ημέρες έπινε μόνο νερό και τίποτα άλλο. Έπρεπε να κάνει μια θυσία με ένα ζώο, καθώς και να εκτελέσει διάφορα τελετουργικά. Ζητούσε από τον Ασκληπιό να του φανερωθεί και να τον θεραπεύσει. Το βράδυ, ξάπλωνε πάνω στο δέρμα του ζώου πού θυσίασε και κοιμόταν.
Οι ιερείς ήταν εκεί να τον βοηθήσουν να εκτελέσει τις τελετουργίες και να ερμηνεύσουν τα όνειρα πού είδε την συγκεκριμένη βραδιά. Σε κάποια όνειρα, εμφανιζόταν ο ίδιος ο Ασκληπιός και ακουμπούσε ή απλώς έδειχνε το πάσχον μέρος του αρρώστου. Ένα τέτοιο όνειρο σήμαινε και την θαυματουργή θεραπεία του ασθενή. Σε άλλα, εμφανιζόταν σαν φίδι ή σαν σκύλος και, ανάλογα, οι ιερείς σύστηναν κάποια θεραπεία. Μεγάλη σημασία είχαν επίσης τα τρόφιμα πού εμφανιζόταν στο όνειρο, αλλά και η παρουσία του νερού.
Μέσω του ονείρου λοιπόν, η ψυχή βιώνει την εμπειρία της θεραπείας από το χέρι ενός θεού. Μετά το όνειρο, η επαφή με το θείο δεν είναι ζήτημα πίστης ή δοξασίας, αλλά αυτούσια, βιωμένη εμπειρία.
Η ψυχίατρος Mavis Jackson, στο Dereham της Αγγλίας, φιλοξενεί ασθενείς με ψυχοσωματικά προβλήματα – και όχι μόνο- τα σαββατοκύριακα στην φάρμα της. Νηστεύουν, προσεύχονται και διαλογίζονται, σε μια προσπάθεια αφύπνισης των θεραπευτικών δυνάμεων του ίδιου τους του οργανισμού. Το βράδυ, η Jackson περνάει από το προσκέφαλο του κάθε ασθενή, τον βάζει σε ύπνωση και τον αφήνει να κοιμηθεί, χωρίς να τον επαναφέρει σε εγρήγορση. Τους δίνει υποβολές ότι στα όνειρά τους θα συναντήσουν την αρχετυπική μορφή θεραπείας με την οποία συνδέεται περισσότερο ο κάθε ασθενής. Κάποιοι βλέπουν τον Ιησού, άλλοι την Παναγία, άλλοι τον Αβαλοκιτεσβάρα Βούδα, ή ακόμα ένα φίδι, ένα αετό, ένα μυθικό ζώο ή έναν άγγελο. Οι ασθενείς εκπαιδεύονται να εφαρμόζουν κατ΄ οίκον τεχνικές υπνοθεραπείας και επώασης ονείρου (dream incubation) ώστε να συνεχίσουν να βρίσκονται σε επαφή στα όνειρά τους με τα σύμβολα της θεραπείας.
Τα Όνειρα Λένε την Αλήθεια
Εφόσον βιώνουμε την πραγματική κατάσταση του εσωτερικού μας κόσμου, τα όνειρα λένε πάντα την αλήθεια για μας, πέρα από τις ψευδαισθήσεις που τρέφουμε συνήθως για τον εαυτό μας. Είναι η πιο αυθεντική, αλογόκριτη και αυθόρμητη έκφραση του ανθρώπινου ψυχισμού και εκεί μας δίνονται ευκαιρίες : να αντιμετωπίσουμε τις εκφράσεις του κατώτερου εαυτού μας, να νιώσουμε την απατηλότητα του συνειδητού εγώ, να έρθουμε σε επαφή με το θείο. Στα όνειρα θα φανεί μια ανισορροπία στο σώμα, την ψυχή και τον νου από τα πρώτα στάδια, πριν ακόμα εκδηλωθεί σαν ασθένεια σε ψυχολογικό ή φυσιολογικό επίπεδο. Τα όνειρα μπορούν να μας φέρουν σε επαφή με τις εγγενείς θεραπευτικές ενέργειες του οργανισμού, να μας υποδείξουν τρόπους να τις διεγείρουμε. Ακόμα περισσότερο, τα όνειρα μπορούν να μας θεραπεύσουν.
Η θεραπεία μέσω των ονείρων δεν είναι μόνο μια συγκεκριμένη κλινική πρακτική που λειτουργεί, αλλά και μια πορεία επανασύνδεσης. Μια πορεία ενθύμησης του θείου, της υπερ- ατομικής αντίληψης. Στην αρχαιοελληνική σκέψη, ίαση σημαίνει προσωπική ολοκλήρωση, που απαιτεί την αποκατάσταση των δυσλειτουργιών, στην ψυχή και το σώμα. Αυτό σημαίνει αποκατάσταση της σχέσης μας με την φύση, την κοινωνία και το θείο, την εύρεση μιας αίσθησης σκοπού και την εναρμόνιση της ύπαρξης μας με την εσωτερική και κοσμική τάξη.
Πηγές
- Edward Tick « Η Θεραπεία της Ψυχής μέσα από τα όνειρα» Ενάλιος 2003
- Βασιλική Τζουράκη « Γιατρέ μου, γίνονται θαύματα;» Μύρτος 2003
- Συλλογικό « Ο Μαγικός κόσμος των Ονείρων» Αρχέτυπο2003
- James Hillman “ The Dream and the Underworld” Harper&Row 1979
- Rosalind Powell “ Dream Therapy” Anness Pub. 2000
- C.A. Meier “ Ancient Incubation and Modern Psychotherapy” Northwestern University Press, 1967
- Strephon Kaplan Williams “ Dreamworking- A Comprehensive Guide to Working with Dreams” Journey Press 1991
